ZAPOZNAJ SIĘ Z OpisEM przypadku PACJENTA
Przypadek 77 letniego pacjenta, u którego wystąpiło drżenie samoistne.
77-letni pacjent zgłosił się do lekarza POZ na kontrolną, coroczną wizytę.
W WYWIADZIE:
Pacjent zgłasza, że od 2 miesięcy pojawił się problem drżenia dłoni, jednak do tej pory nie zostało włączone żadne leczenie. Samoistne drżenie dłoni utrudnia mężczyźnie wykonywanie niektórych czynności jak np. praca w ogrodzie. Pacjent deklaruje dobre samopoczucie, jest aktywny fizycznie, nie pali papierosów ani nie nadużywa alkoholu. Neguje dolegliwości bólowe. W badaniu przedmiotowym bez istotnych odchyleń poza podwyższonymi wartościami ciśnienia tętniczego. Średnia z trzech kolejnych pomiarów wyniosła 148/92 mmHg, a tętno wynosiło 72/min.
Zalecenia pierwsza wizyta:
Lekarz zalecił regularne pomiary w warunkach domowych, a także zarekomendował wykonanie szeregu badań laboratoryjnych i obrazowych. Nie włączono leczenia hipotensyjnego podczas pierwszej wizyty. Wystawiono skierowanie do neurologa w celu diagnostyki drżenia samoistnego. Po trzech miesiącach pacjent zgłosił się z wynikami badań, które były w normie dostosowanej do wieku pacjenta.

Zalecenia DRUGA wizyta:
Wobec nadal podwyższonych wartości ciśnienia tętniczego podczas wizyty i w pomiarach domowych, lekarz zalecił pacjentowi przyjmowanie PROPRANOLOLU WZF 40mg rano, po południu i wieczorem mając na uwadze współistniejące drżenie samoistne. Na kolejnej wizycie po 6 tygodniach pomiary ciśnienia tętniczego w domu były poniżej wartości 140/90 mm Hg, podobnie jak wyniki pomiarów w gabinecie lekarskim. Na kolejnej wizycie do rozważenia intensyfikacja leczenia przeciwnadciśnieniowego, np. poprzez dodanie sartanu, celem osiągniecia docelowych wartości ciśnienia tętniczego.
Co więcej, pacjent zgłosił poprawę w zakresie drżenia dłoni.
KOMENTARZ:
Najnowsze wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego dotyczące postępowania w podwyższonym ciśnieniu tętniczym i nadciśnieniu tętniczym rekomendują w zdecydowanej większości przypadków rozpoczęcie terapii hipotensyjnej od dwóch leków: ACE-I lub sartanu oraz diuretyku tiazydowego/tiazydopodobnego lub antagonisty wapnia. Beta-adrenolityki nie są wymieniane jako podstawowa grupa w leczeniu nadciśnienia tętniczego, jednakże według wytycznych, w przypadku współistniejących wskazań do ich stosowania, mogą być włączone na KAŻDYM etapie terapii nadciśnienia tętniczego, także na etapie inicjacji terapii. Odzwierciedla to zalecenie ESC o konieczności indywidualizacji terapii biorąc pod uwagę profil każdego pacjenta. Propranolol to z kolei przedstawiciel tej grupy, znany jako jeden z najdłużej dostępnych na rynku beta-adrenolityków, dzięki czemu jest lekiem sprawdzonym, a swojej skuteczności dowiódł w licznych badaniach naukowych. Propranolol można również zalecać pacjentom kardiologicznym:
- w ramach profilaktyki migrenowej,
- u pacjentów z lękami typu somatycznego.
W tym konkretnym przypadku propranolol wydaje się słusznym wyborem ze względu na drżenie samoistne dłoni, które istotnie wpływa na jakość życia pacjenta oraz świeżo wykryte, współtowarzyszące nadciśnienie tętnicze I stopnia. Brak kardioselektywności propranololu w tym przypadku pozwoliło za sprawą przyjmowania jednego leku zaadresować dwie dolegliwości. Pamiętajmy, aby podczas doboru terapii hipotensyjnej indywidualizować leczenie w zależności od profilu każdego pacjenta.
Zmniejszenie lęku sytuacyjnego i uogólnionego, szczególnie typu somatycznego
Dawkowanie:
  • Ostry lęk sytuacyjny: 40 mg na dobę;
  • Lęk uogólniony, wymagający przewlekłego leczenia: zazwyczaj 40 mg dwa razy na dobę. Dawkę można zwiększyć do 40 mg trzy razy na dobę.
Leczenie powinno być kontynuowane w zależności od reakcji pacjenta na produkt. Po 6-12 miesiącach stosowania produktu należy przeprowadzić kontrolę stanu pacjenta.
Profilaktyka migreny
Dawkowanie:
  • od 80 mg do 160 mg na dobę
Referencje
McEvoy JW et al. 2024 ESC Guidelines for the management of elevated blood pressure and hypertension: Developed by the task force on the management of elevated blood pressure and hypertension of the European Society of Cardiology (ESC) and endorsed by the European Society of Endocrinology (ESE) and the European Stroke Organisation (ESO). Eur Heart J. 2024 Oct 7;45(38):3912-4018
Propranolol WZF (Propranololi hydrochloridum)  Skład i postać: Jedna tabletka zawiera odpowiednio 10 mg lub 40 mg propranololu chlorowodorku (Propranololi hydrochloridum). Substancje pomocnicze o znanym działaniu: laktoza jednowodna, sacharoza. Wskazania: Nadciśnienie tętnicze. Leczenie dławicy piersiowej – poza postacią naczynioskurczową (Prinzmetala). Prewencja wtórna i pierwotna zawału serca u pacjentów z chorobą wieńcową. Kontrola nadkomorowych i komorowych typów zaburzeń rytmu serca. Profilaktyka migreny. Leczenie drżenia samoistnego. Zmniejszenie lęku sytuacyjnego i uogólnionego, szczególnie typu somatycznego. Profilaktyka krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego u pacjentów z nadciśnieniem wrotnym i żylakami przełyku. Leczenie wspomagające w przypadku nadczynności tarczycy i przełomu tarczycowego. Leczenie kardiomiopatii przerostowej (ze zwężeniem drogi odpływu i/lub śródkomorowym). Postępowanie okołooperacyjne w przypadku guza chromochłonnego nadnerczy (łącznie z α-adrenolitykiem). Dawkowanie i sposób podawania: Dawki propranololu należy ustalać indywidualnie, zależnie od stanu i reakcji pacjenta. DOROŚLI Nadciśnienie tętnicze: dawka początkowa wynosi 80 mg dwa razy na dobę i może być zwiększana w odstępach tygodniowych, w zależności od reakcji pacjenta na produkt. Zazwyczaj stosuje się od 160 mg do 320 mg na dobę. Jeżeli konieczne jest dalsze zmniejszenie ciśnienia tętniczego, należy zastosować dodatkowo lek moczopędny lub inny lek przeciwnadciśnieniowy. Leczenie dławicy piersiowej – poza postacią naczynioskurczową (Prinzmetala), profilaktyka migreny, leczenie drżenia samoistnego: dawka początkowa wynosi 40 mg dwa lub trzy razy na dobę i może być zwiększana o taką samą dawkę w odstępach tygodniowych, w zależności od reakcji pacjenta na produkt. Zazwyczaj stosuje się: w migrenie i drżeniu samoistnym: od 80 mg do 160 mg na dobę; w dławicy piersiowej: od 120 mg do 240 mg na dobę. Zmniejszenie lęku sytuacyjnego i uogólnionego, szczególnie typu somatycznego: ostry lęk sytuacyjny: 40 mg na dobę; lęk uogólniony, wymagający przewlekłego leczenia: zazwyczaj 40 mg dwa razy na dobę. Dawkę można zwiększyć do 40 mg trzy razy na dobę. Leczenie powinno być kontynuowane w zależności od reakcji pacjenta na produkt. Po 6-12 miesiącach stosowania produktu należy przeprowadzić kontrolę stanu pacjenta. Kontrola nadkomorowych i komorowych zaburzeń rytmu serca, leczenie kardiomiopatii przerostowej (ze zwężeniem drogi odpływu i/lub śródkomorowym), leczenie wspomagające w przypadku nadczynności tarczycy i przełomu tarczycowego: od 10 mg do 40 mg trzy razy na dobę. Prewencja wtórna i pierwotna zawału serca u pacjentów z chorobą wieńcową: leczenie należy rozpocząć między 5 a 21. dniem od wystąpienia zawału serca. Dawka początkowa wynosi 40 mg cztery razy na dobę przez 2 do 3 dni. W celu zwiększenia prawdopodobieństwa, że pacjent będzie przyjmował produkt, całkowitą dawkę dobową można podzielić na dwa razy na dobę po 80 mg. Profilaktyka krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego u pacjentów z nadciśnieniem wrotnym i żylakami przełyku: dawkę należy ustalić tak, aby uzyskać obniżenie częstości rytmu serca o około 25%. Początkowo 40 mg dwa razy na dobę, następnie zwiększyć dawkę do 80 mg dwa razy na dobę, w zależności od uzyskanego zwolnienia częstości rytmu serca. Dawka maksymalna wynosi 160 mg dwa razy na dobę. Postępowanie okołooperacyjne w przypadku guza chromochłonnego nadnerczy (łącznie z α adrenolitykiem): propranolol stosować tylko łącznie z α-adrenolitykiem - przed zabiegiem chirurgicznym: 60 mg na dobę przez 3 dni; nieoperacyjne, złośliwe guzy: 30 mg na dobę. Pacjenci w podeszłym wieku. Podczas podawania propranololu pacjentom w podeszłym wieku należy zachować ostrożność. Leczenie rozpoczynać od najmniejszej dawki. Dawkę ustalać indywidualnie, w zależności od reakcji pacjenta na produkt. Dzieci i młodzież. Zaburzenia rytmu serca: dawkowanie należy określić indywidualnie dla każdego pacjenta, podane poniżej ma charakter orientacyjny: 0,25–0,5 mg/kg mc. 3-4 razy na dobę, w zależności od reakcji pacjenta na produkt. Maksymalnie 1 mg/kg mc. 4 razy na dobę; całkowita dawka dobowa nie może być większa niż 160 mg. Przeciwwskazania: Astma oskrzelowa i stany skurczowe oskrzeli: w przypadku wystąpienia skurczu oskrzeli, można podać agonistę receptora β2, takiego jak salbutamol. W celu przeciwdziałania skurczowi oskrzeli wywołanemu przez propranolol, zazwyczaj podaje się duże dawki salbutamolu do momentu osiągnięcia poprawy stanu pacjenta. Należy rozważyć podanie dożylne lub inhalacje salbutamolu. Można również podać dożylnie aminofilinę albo ipratropium (za pomocą nebulizatora). Skuteczny jest również glukagon podany dożylnie w dawce 1 mg do 2 mg. W ciężkich przypadkach można podać tlen lub zastosować oddech wspomagany. Stwierdzona nadwrażliwość na propranolol lub inne składniki produktu. Bradykardia. Wstrząs kardiogenny. Niekontrolowana niewydolność serca. Niedociśnienie tętnicze. Kwasica metaboliczna. Długotrwałe głodzenie. Ciężkie zaburzenia krążenia obwodowego. Blok serca stopnia II lub III. Dławica Prinzmetala. Zespół chorego węzła zatokowego. Nieleczony guz chromochłonny. Produktu nie należy stosować u osób, u których występuje ryzyko niewyrównania hipoglikemii, np. niedożywionych, wyniszczonych, z przewlekłymi chorobami wątroby, cukrzycą lub stosujących produkty hamujące pełną odpowiedź na katecholoaminy. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Propranolol można stosować u pacjentów z kontrolowaną niewydolnością serca, pomimo że jest przeciwwskazany w niekontrolowanej niewydolności serca. Należy jednak zachować ostrożność u pacjentów z małą rezerwą czynnościową serca. Nie należy stosować leków β-adrenolitycznych z antagonistami kanału wapniowego wykazującymi działanie inotropowo ujemne (np. werapamil, diltiazem), ponieważ może to nasilić ich działanie, szczególnie u pacjentów z niewydolnością lewej komory i (lub) z zaburzeniami przewodnictwa zatokowo-przedsionkowego i przedsionkowo-komorowego. Może to wywołać ciężkie niedociśnienie tętnicze, bradykardię i niewydolność serca. Nie należy podawać dożylnie jednocześnie leków β-adrenolitycznych i antagonistów kanału wapniowego. Nie podawać dożylnie leków β-adrenolitycznych w ciągu 48 godzin po odstawieniu antagonistów kanału wapniowego. Propranolol może nasilić zaburzenia krążenia obwodowego. Ze względu na negatywny wpływ propranololu na czas przewodzenia, należy zachować ostrożność podczas podawania leku pacjentom z blokiem serca pierwszego stopnia. Propranolol może maskować lub modyfikować objawy hipoglikemii (szczególnie tachykardię). Propranolol może w sporadycznych przypadkach powodować hipoglikemię, nawet u pacjentów nie chorujących na cukrzycę, np. noworodków, niemowląt, dzieci, pacjentów w podeszłym wieku, pacjentów leczonych hemodializą, chorujących na przewlekłe choroby wątroby, pacjentów po przedawkowaniu. W pojedynczych przypadkach po zastosowaniu propranololu odnotowywano ciężką hipoglikemię z drgawkami i (lub) śpiączką. Należy zachować ostrożność u pacjentów z cukrzycą w przypadku jednoczesnego stosowania propranololu i leków hipoglikemicznych. Propranolol może wydłużać hipoglikemiczną odpowiedź na insulinę. Propranolol może maskować objawy tyreotoksykozy. Propranolol jest przeciwwskazany w przypadku nieleczonego guza chromochłonnego. Pacjentom z guzem chromochłonym należy podać jednocześnie α-adrenolityk. Produkt może zwalniać czynność serca, co jest skutkiem działania farmakologicznego propranololu. W niektórych przypadkach, gdy u pacjenta te objawy pogłębią się, należy zmniejszyć dawkę produktu. Propranolol może wywołać nasilone reakcje alergiczne, szczególnie u osób, u których w przeszłości występowały reakcje alergiczne na tego typu leki. Pacjenci mogą nie reagować na adrenalinę podaną w zwykle stosowanych dawkach w celu leczenia objawów reakcji alergicznej. Nie należy nagle odstawiać produktu. Zaleca się stopniowe zmniejszanie dawek przez okres od 7 do 14 dni. Szczególnie dotyczy to pacjentów z chorobą niedokrwienną serca. W przypadku pacjentów z planowanymi zabiegami chirurgicznymi należy zaprzestać stosowania propranololu przynajmniej na 24 godziny przed zabiegiem. Podejmując decyzję o zaprzestaniu stosowania zawsze należy rozważyć stosunek ryzyka do korzyści. Okres półtrwania propranololu ulega wydłużeniu u osób ze znaczącą niewydolnością nerek lub wątroby – należy zachować ostrożność podczas rozpoczynania leczenia i doboru dawki początkowej. Propranolol należy stosować ostrożnie u pacjentów z marskością wątroby. U pacjentów z nadciśnieniem wrotnym może dojść do pogorszenia czynności wątroby, a nawet rozwoju encefalopatii wątrobowej. Zgłaszano, że po leczeniu propranololem może zwiększyć się ryzyko rozwoju encefalopatii. Wpływ na wyniki badań laboratoryjnych. Odnotowano, że propranolol zaburza oznaczanie bilirubiny w surowicy metodą diazowania oraz katecholoamin metodą fluorescencyjną. Ze względu na zawartość laktozy, produkt nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy typu Lappa lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy. Ze względu na zawartość sacharozy, produktu nie powinni stosować pacjenci z rzadkimi dziedzicznymi zaburzeniami związanymi z nietolerancją fruktozy, zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy lub niedoborem sacharazy-izomaltazy. Działania niepożądane: Działania niepożądane uszeregowano zgodnie konwencją MedDRA, w następujący sposób: bardzo często (≥1/10), często (≥ 1/100 do < 1/10); niezbyt często (≥ 1/1 000 do < 1/100); rzadko (≥ 1/10 000 do < 1/1 000); bardzo rzadko (< 1/10 000), nieznana (częstość nie może być określona na podstawie dostępnych danych). Zaburzenia krwi i układu chłonnego. Rzadko: małopłytkowość. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania. Częstość nieznana: hipoglikemia u noworodków, niemowląt, dzieci, pacjentów w podeszłym wieku, pacjentów poddawanych hemodializom, pacjentów leczonych przeciwcukrzycowo, długotrwale głodzonych, pacjentów z przewlekłą chorobą wątroby. Może wystąpić hiperglikemia. Zaburzenia psychiczne. Często: zaburzenia snu, koszmary nocne. Częstość nieznana: uczucie oszołomienia. Zaburzenia układu nerwowego. Rzadko: omamy, psychozy, zmiany nastroju, zawroty głowy, parestezje. Bardzo rzadko: pojedyncze przypadki przypominające miastenię lub nasilenie miastenii u pacjentów otrzymujących propranolol. Częstość nieznana: drgawki związane z hipoglikemią. Zaburzenia oka. Rzadko: zaburzenia widzenia, suchość oczu. Zaburzenia serca. Często: bradykardia. Rzadko: nasilenie niewydolności serca, nasilenie bloku serca, hipotonia ortostatyczna z omdleniem. Zaburzenia naczyniowe. Często: ziębnięcie i sinienie kończyn, choroba Raynauda. Rzadko: zaostrzenie chromania przestankowego (u pacjentów predysponowanych). Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia. Rzadko: skurcz oskrzeli – u pacjentów z astmą oskrzelową lub u pacjentów z dolegliwościami astmatycznymi w wywiadzie; skurcz oskrzeli czasem może mieć niekorzystny przebieg. Zaburzenia żołądka i jelit. Niezbyt często: zaburzenia czynności układu pokarmowego – biegunka, nudności, wymioty. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej. Rzadko: łysienie, plamica, łuszczycopodobne reakcje skórne, nasilenie objawów łuszczycy, wysypka. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania. Często: uczucie zmęczenia (przemijające). Badania diagnostyczne. Bardzo rzadko: obserwowano zwiększenie miana przeciwciał przeciwjądrowych (ANA) – aczkolwiek nie wyjaśniono klinicznego znaczenia tego zjawiska. W przypadku nasilenia działań niepożądanych, należy rozważyć odstawienie produktu (które powinno odbywać się stopniowo). W rzadkich przypadkach nietolerancji propranololu, ujawniającej się bradykardią i niedociśnieniem tętniczym, produkt należy odstawić i jeśli to konieczne, zastosować leczenie jak w przypadku przedawkowania. Zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych. Po dopuszczeniu produktu leczniczego do obrotu istotne jest zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych. Umożliwia to nieprzerwane monitorowanie stosunku korzyści do ryzyka stosowania produktu leczniczego. Osoby należące do fachowego personelu medycznego powinny zgłaszać wszelkie podejrzewane działania niepożądane za pośrednictwem Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Al. Jerozolimskie 181C; 02-222 Warszawa; Tel.: + 48 22 49 21 301; Faks: + 48 22 49 21 309. Strona internetowa: https://smz.ezdrowie.gov.pl. Działania niepożądane można zgłaszać również podmiotowi odpowiedzialnemu. Podmiot odpowiedzialny: Zakłady Farmaceutyczne Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu leku Propranolol WZF 10 mg, 40 mg odpowiednio nr: R/1121, R/1122 wydane przez MZ. Lek wydawany na podstawie recepty. Ceny urzędowe detaliczne leku Propranolol WZF: 10 mg x 50 tabl.; 40 mg x 50 tabl. wynoszą w PLN odpowiednio: 5,46; 9,40. Kwoty dopłaty pacjenta   (We wszystkich zarejestrowanych wskazaniach na dzień wydania decyzji) wynoszą w PLN odpowiednio: 4,91; 2,88. ChPL: 2023.08.04